Có thể nói, ít có quốc gia nào trải qua nhiều cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập, tự do, chủ quyền Tổ quốc như Việt Nam. Từ buổi sơ khai của nhà nước Văn Lang đến nay, đất nước ta đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử thăng trầm. Tuy nhiên, dù ở thời kỳ nào, hoàn cảnh nào thì thanh niên vẫn luôn giữ vai trò tiên phong, hiến dâng tuổi thanh xuân, xương máu của mình để giành lấy độc lập, tự do cho dân tộc. Năm 2021, đánh dấu chặng đường 90 năm lịch sử vẻ vang của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam. 90 là con số không nhiều nhưng cũng chẳng ít, lần đầu tiên một đoàn thể của thanh niên có tổ chức riêng của mình đặt dưới sự lãnh đạo, rèn luyện thường xuyên, trực tiếp, toàn diện về mọi mặt của Đảng quang vinh và Bác Hồ kính yêu. Xuyên suốt trong các thời kỳ lịch sử truyền thống quý báu của thanh niên: yêu nước nồng nàn, trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân, với chế độ xã hội chủ nghĩa luôn được phát huy, xây đắp trường tồn. Tháng 3 hàng năm, tuổi trẻ cả nước luôn hăng hái thi đua lập thành tích để chào mừng ngày truyền thống vẻ vang – ngày thành lập Đoàn 26 tháng 3.
Trước sự phát triển lớn mạnh của Đoàn cơ sở trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, ở nước ta xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 2.500 đoàn viên và một số địa phương đã hình thành tổ chức Đoàn từ xã, huyện đến cơ sở. Sự phát triển lớn mạnh của Đoàn đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp bách của phong trào thanh niên nước ta. Đó là sự vận động khách quan phù hợp với cách mạng nước ta; đồng thời, phản ánh công lao trời biển của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vô cùng kính yêu - Người đã sáng lập và rèn luyện tổ chức Đoàn. Được Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bác Hồ cho phép, theo đề nghị của Trung ương Đoàn thanh niên Lao động Việt Nam, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày 22 - 25/03/1961 đã quyết định lấy ngày 26/03/1931 (một ngày trong thời gian cuối của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ hai, dành để bàn bạc và quyết định những vấn đề rất quan trọng đối với công tác thanh niên) làm ngày thành lập Đoàn hàng năm. Ngày 26/03 trở thành ngày vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam, của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Từ ngày 26/03/1931 đến nay, để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng, Đoàn đã đổi tên nhiều lần:
Từ 1931 - 1936: Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương
Từ 1937 - 1939: Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương
Từ 1939 - 1941: Đoàn Thanh niên Phản đế Đông Dương
Từ 1941 - 1956: Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam
Từ 1956 - 1970: Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam
Từ 1970 - 1976: Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh
Từ 1976 đến nay: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn TNCS)
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các thế hệ thanh niên không quản ngại khó khăn, gian khổ, hi sinh đã cùng toàn dân, toàn quân lập nên nhiều chiến công vang dội, giành lại độc lập tự do cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân. Cùng nhau đoàn kết lật đổ ách thống trị hoàn toàn của thực dân Pháp để làm nên chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ cách đây 67 năm, buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ (1954). Trong cuộc trường kỳ kháng chiến ấy đã xuất hiện nhiều tấm gương tuổi trẻ kiên cường, dũng cảm như: Trần Văn Ơn, Võ Thị Sáu, La Văn Cầu, Cù Chính Lan, Nguyễn Thị Chiên, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót, Tô Vĩnh Diện…Họ thật xứng đáng đại diện cho một lớp trẻ “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ kính yêu, tuổi trẻ nước ta đã thực hiện tốt các phong trào“Năm xung phong", "Ba sẵn sàng" với ý chí quyết tâm xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước và đã động viên được hàng triệu thanh niên lên đường chống Mỹ xâm lược, góp phần cùng với toàn Đảng, toàn dân giành đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam và thống nhất Tổ quốc. Từ các phong trào đó đã xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân với những chiến công xuất sắc như: 10 cô gái thanh niên xung phong Ngã ba Đồng Lộc; Bảy dũng sĩ Điện Ngọc anh dũng trả một tiểu đoàn địch; Tạ Thị Kiều tay không bắt giặc; Lê Thị Hồng Gấm chiến đấu đến hơi thở cuối cùng không chịu đầu hàng giặc; Nguyễn Văn Trỗi “Còn giặc Mỹ thì không có hạnh phúc”; Anh hùng Nguyễn Viết Xuân “Nhằm thẳng quân thù mà bắn!” đã trở thành lời hiệu lệnh thúc giục quân và dân ta xông lên tiêu diệt quân thù.
Trong sự nghiệp cách mạng mới, với quyết tâm: "Không có việc gì khó chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển quyết chí ắt làm nên”, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã động viên sẵn sàng cống hiến tài năng, trí tuệ của mình cũng như hăng hái thi đua lao động sản xuất, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Qua các kỳ Đại hội, Đảng luôn xác định thanh niên là lực lượng xung kích, tình nguyện, đi đầu trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, luôn đoàn kết, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ. Đặc biệt, sinh hoạt chính trị “Tuổi trẻ với tư tưởng Hồ Chí Minh”, “Tiếp lửa truyền thống - Mãi mãi tuổi hai mươi”, diễn đàn “Tuổi trẻ sống đẹp, sống có ích”, cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác” đã được các cấp bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên triển khai thực hiện nghiêm túc, có sức lôi cuốn và lan toả mạnh mẽ, tạo hiệu ứng xã hội sâu rộng góp phần quan trọng nâng cao nhận thức, bồi đắp lý tưởng cách mạng và niềm tin cho thế hệ trẻ. Năm 2007, hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” do Đảng ta phát động, Đoàn thanh niên các cấp chủ động, sáng tạo triển khai thực cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”, cuộc vận động bước đầu đã đạt được kết quả tốt đẹp cho đến nay .
Với lịch sử 90 năm xây dựng, cống hiến và trưởng thành, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay. Trải qua 11 kỳ Đại hội, tổ chức Đoàn luôn hoàn thành xuất sắc sứ mệnh mà Đảng, Bác Hồ kính yêu và nhân dân giao phó, động viên lực lượng hùng hậu thanh niên xung kích cách mạng, viết nên huyền thoại và tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam anh hùng.
Sưu tầm, biên soạn: Trần Thu Trang
Tài liệu tham khảo:
1. Lịch sử Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và phong trào thanh niên Việt Nam 1925 - 2004. - H. : Thanh niên, 2005. - 615tr. ; 23cm
2. Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh qua các thời kỳ. - H. : Thanh niên, 2002. - 243tr. ; 19cm
3. Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. - Tái bản, có bổ sung. - H. : Thanh niên, 1999. - 138tr. ; 19cm
4. Đề cương tuyên truyền kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh(26/3/1931-26/3/2021) / Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hưng Yên. – Số 07-HD/BTGTU
5. http://doanthanhnien.vn/ - Trang Thông tin điện tử Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh